مبطلات نماز در اینکه 5 چیز نماز را عمداً و سهواً باطل میکند

ماده ی بیست و هفتم احکام مبطلات نماز در بیان آنچه نماز را باطل میکند.

احکام مبطلات نماز را : در پیج اینستاگرام مطالعه نمایید و از سوالاتی که در کامنت ها شده مطلع شوید و اگر سوالی داشتید از طریق کامنت و دایرکت اقدام نمایید.

آیه شریفه و تفسیر از آن در احکام مبطلات نماز

قَالَ اللهُ تَعَالَى؛

« یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَلا تُبْطِلُوا أَعْمَالَکمْ .»

یعنی ؛  ای آن کسانی که ایمان دارید به خداوند و بر پیغمبر او اطاعت نمایید در آنچه می فرمایند و اعمال خودتان را باطل و ضایع مکنید و آنچه ضد و منافی عبادات است به جا نیاورید .

• سوره محمد آیه 33

✍ و در این آیه چنان که بر اطاعت خداوند و بر طاعت حضرت پیغمبر ^{صلی الله علیه و آله} امر شده و از باطل کردن عمل نهی کرده پس باید باطل کنندگان نماز (مبطلات نماز) از احادیث صحیحه معلوم شود تا این که نمازگزار از آنها اجتناب نماید و با عمد بر آنها مرتکب نباشد و از جمله ی آنها باطل کننده ی وضوء و غسل است که حدث باشد.

و از مبطلات نماز بدون طهارت نماز گزاردن میباشد که مبطلات طهارات نیز باعث بطلان نماز میشوند

چنانکه در کافی و تهذیب از حضرمی روایت کرده اند که حضرت باقر ^{علیه السلام} و حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمودند؛

که نماز را چهار چیز قطع میکند، غایط و بول و بادی که از انسان خارج شود و صوت که قهقهه باشد.

• کافی ج ۳ ص 364 ح۴  |  تهذیب  ج ۲ ص ۳۳۱ ح 1362

و در کافی از ابن سنان روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

که در نماز مرخص نشده خواب نمودن .

✍ یعنی نه با عمد و نه با سهو (یعنی خواب باعث مبطلات نماز میباشد).

• کافی  ج ۳ ص ۳۷۱ ح 16

و در قرب الاسناد  از علی بن جعفر ^{علیه السلام} روایت کرده که از برادرم حضرت کاظم ^{علیه السلام} سؤال کردم ؛

از کسی که در نماز دانست که از او حدث خارج شد و صدای آن را نشنید و بوی آن را ندانست؟

حضرت فرمود ؛ وضوء و نماز خود را اعاده میکند و اکتفاء نکند بر آن چه از نماز گزارده زمانی که خارج شدن حدث را با یقین بداند.

• قرب الاسناد ص 200 ح 769  |  مسائل على بن جعفر علیه السلام  ص ۱۸4 ح ۳۵۸

همچنین بخوانید : احکام وضوء و مبطلات وضوء را .

از مبطلات نماز در اینکه 5 چیز نماز را عمداً و سهواً باطل میکند

و در فقیه و تهذیب از زراره روایت کرده اند که حضرت باقر ^{علیه السلام} فرمود؛

نماز اعاده نمیشود مگر از جهت پنج چیز، طهارت، وقت، قبله، رکوع و سجود.

و بعد از این فرمود ؛ قرائت و تشهد طریقه و شریعت آن حضرت ^{صلی الله علیه و آله} است و در فرض نسیان نماز را باطل نمی کند.

• تهذیب ج ۲ ص ۱۵۲ ح ۵۹۷  |  فقیه ج 1 ص 339 ح 992

✍ و از این احادیث ( در باب مبطلات نماز ) معلوم میشود که بول و غایط و حدث(باد شکم) و خواب و پشت به قبله نمازگزاردن و قبل از وقت نماز به جا آوردن نماز را باطل میکند چنان که در ماده وقت و قبله بیان شد و ترک رکوع و سجود نیز نماز را فاسد میکند و همچنین قهقهه چنان که در حدیث حضرمی گذشت و گریه کردن از برای مردگان و دنیا که در ماده ی سابقه در حدیث ابن عبد السلام بیان گردید.

همچنین بخوانید : احکام اوقات نماز و احکام قبله در نماز .

و از جمله مبطلات نماز قهقهه میباشد که نماز را تنها در صورت عمد باطل میکند

و در کافی و تهذیب از سماعه روایت کرده اند که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سؤال کردم؛

از خنده نمودن در نماز؟

حضرت فرمود؛

تبسم کردن نماز را باطل نمیکند و قهقهه نماز را باطل میکند.

• کافی  ج ۳ ص 364 ح ۱  |  تهذیب ج ۲ ص 324 ج 1325

و در فقیه از ابو بصیر روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

اگر تکلم کنی و یا از قبله روی خود را برگردانی پس نماز را اعاده بکن.

• فقیه ج ۱ ص 366 ص 1057

و ایضاً در فقیه روایت شده که؛

هر که در نماز نسیاناً تکلم نماید تکبیر بگوید و به نماز مشغول شود و اگر با عمد تکلم بکند پس بر او است اعاده ی نماز و هر که در نماز انین (ناله) نماید حکم آن حکم تکلم است.

• فقیه ج ۱ ص 354 ح ۱۰۲۹

✍ و در احادیث فرموده اند کلام عمدی نماز را باطل میکند.

و از جمله مبطلات نماز سلام دادن در تشهد اول است که تنها در صورت عمد نماز را باطل میکند

و در فقیه روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

ابن مسعود نماز مردمان را فاسد کرد به گفتن دو چیز ؛

تا این که فرمود؛

و به قول خودش « السَّلامُ عَلَینَا وَعَلَى عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِینَ » یعنی در تشهد اول .

• فقیه ج ۱ ص 261 ح ۱۱۹1

و در عیون از ابن شاذان روایت کرده که حضرت رضا ^{علیه السلام} نوشت به مأمون ؛

که جایز نیست گفتن « السَّلامُ عَلَینا وَ عَلَى عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِینَ » در تشهد اول (تا آخر حدیث) .

• عیون اخبار الرضا ج 1 ح 131

و در تهذیب از میسر روایت کرده که حضرت باقر ^{علیه السلام} فرمود ؛

مردمان به دو چیز نماز خودشان را باطل میکنند ؛

تا این که فرمود ؛

و یکی گفتن « السَّلامُ عَلَینَا وَعَلَى عِبَادِ اللهِ الصالحین » در تشهد اول .

• تهذیب ج ۲ ص 316 ح 1290

✍ و از این احادیث  ( در باب مبطلات نماز ) معلوم میشود که جمعی از مسلمانان در تشهد اوّل سلام میگفتند و آن جماعت فعلاً نیز میگویند و باعث این ابن مسعود شده که فتوی داده بود و به غیر اینها از باطل کننده ی نماز در احادیث یافت نشد .

همچنین بخوانید : احکام تشهد و سلام نماز را .

✍ و اما آمین گفتن(بعد از فاتحه) و دست بر روی دست گذاشتن چنان که جماعت دیگر در نماز خودشان مرتکب می شوند پس باطل کردن آنها نماز را معلوم نیست و از احادیث کراهت معلوم است نه بطلان نماز.

در اینکه دست روی دست گذاشتن در نماز کراهت دارد

چنانکه در وسائل از کتاب علی بن جعفر ^{علیه السلام} روایت کرده که از حضرت کاظم ^{علیه السلام} سؤال کردم؛

کسی که در نماز دست خود را به روی دست خود میگذارد؟

حضرت فرمود ؛

صلاح نیست این و اگر کرده باشد پس بعد از این نکند.

• وسائل الشیعه ج 4 ص 1264 ح 5  |  مسائل علی بن جعفر علیه السلام  ص 170 ح ۲۸۸

و در تهذیب از جمیل روایت کرده که از آن حضرت سؤال کردم ؛

از گفتن مردمان در نماز جماعت آمین بعد از قرائت فاتحه؟

حضرت فرمود ؛

چقدر خوب است و این را آهسته فرمود.

• تهذیب ج ۲ ص 75 ج ۲۷۷

✍ و این حدیث(جمیل) تأویل بردار نیست زیرا که اگر تقیه میکرد چرا آهسته بفرماید .(پس آمین گفتن بعد از قرائت فاتحه نیز نماز را باطل نمیکند و حمل میشود بر کراهت) ؛

✍ و هکذا (در حدیث علی بن جعفر) حضرت کاظم ^{علیه السلام} که از برادر خودش تقیه نمیکرد و صاحب اسرار بوده است (پس دست روی دست گذاشتن نیز کراهت دارد).

(و همچنین مولف سید والا مقام سید حسین عرب باغی در کتاب قواعد الاسلام احادیثی چند در باب دست رو دست گذاشتن آورده که مضمون آنها این است که ائمه اطهار ^{علیهم السلام} فرمودند که این فعل (دست رو دست گذاشتن) در نماز یک عمل(فعل اضافی) است و در نماز عمل نیست و در احادیث فرمودند که این فعل را انجام ندهید که از فعل اهل کفر و مجوس است.)

کتاب شریف قواعد الاسلام : شما میتوانید از طریق این لینک کتاب مربوطه را دانلود نمایید .

فرمایش مولف و جمع کل احادیثی که در مورد مبطلات نماز بیان شد

✍ و از این احادیث مذکوره ( در باب مبطلات نماز ) معلوم شد که قهقهه و گریه برای مرده و تکلم و سلام در تشهد اول هر یکی از این ها در صورت عمد نماز را باطل میکند (یعنی در صورت سهو باطل نمیکنند) و هکذا خواب و بول و غایط و حدث (که این چهار مورد وضوء و غسل و تیمم را باطل میکنند یعنی بدون طهارت نماز گذاردن) و پشت به قبله کردن و قبل از وقت نماز گزاردن و ترک رکوع و سجود با عمد و سهو نماز را باطل میکند و اینها همان پنج چیزی است که نماز برای آنها اعاده می شود.

و اما از احکام مبطلات نماز در اینکه بول و غایط و حدث در حال اختیار نماز را باطل میکند نه در حال اضطرار

✍ و اما در احادیث وارد شده که کسی را اگر اضرار وادار نماید بر اخراج حدث، پس نماز او باطل نمی شود و بنا را میگذارد بر آن نمازی که گذارده بعد از وضوء .

چنانکه در فقیه و تهذیب از فضیل روایت کرده اند که به حضرت باقر ^{علیه السلام} گفتم که ؛

من در نماز در شکم خود اذیت می یابم ؟

حضرت فرمود؛

از نماز خارج شو و بعد از رفع حاجت خودت وضوء بساز و بنا بگذار به نماز خودت از آن جایی که مانده مادامی که نماز خود را نقض نکنی با تکلم با عمد و اگر تکلم بکنی سهواً برای تو چیزی نیست و آن کلام سهوی به منزله ی کلام است در نماز در صورت سهو.

گفتم ؛ بنا را به نماز اول گذارم هر چندی که روی خود را از قبله برگردانم؟

حضرت فرمود ؛

اگر چه روی خود را از قبله بگردانی.

• فقیه ج ۱ ص 367 ح 1060  |  تهذیب ج ۲ ص 332 ح 1370

و ایضاً در فقیه و تهذیب از زراره روایت کرده اند که از حضرت باقر ^{علیه السلام} سؤال کردم؛

از کسی که با تیمم داخل شد و به نماز و بعد از گذاردن یک رکعت، حدثی از او صادر شد و آب را پیدا کرد؟

حضرت فرمود؛

از نماز خارج میشود و وضوء میسازد و از آن جایی که نماز او مانده بنا میگذارد و نماز را تمام میکند.

• فقیه ج ۱ ص 106 ح ۲۱4  |  تهذیب  ج ۱ ص ۲۰4 ح 594  |  استبصار ج ۱ ص 167 ح 580

همچنین بخوانید : احکام مهم تیمم را .

و در تهذیب  از ابوسعید روایت کرده که کسی از حضرت صادق ^{علیه السلام} سؤال کرد؛

که در نماز کسی در شکم خودش اذیت و حدث پیدا کرد و یا اینکه سوزش بول را دیده در رکعت اول و یا دوم و یا سوم و یا چهارم؟

حضرت فرمود ؛

اگر چیزی از اینها پیدا شود عیب ندارد که از نماز خارج شود و قضاء حاجت بکند و بعد از آن وضوء بسازد و بیاید به جای نماز خودش و بنا را بگذارد به نمازش از آن جایی که مانده مادامی که نماز خود را نقض نکند با تکلم با عمد .

گفتم؛ اگر چه به طرف راست و چپ التفات بکند و یا این که پشت به قبله نماید؟

حضرت فرمود؛

بلی و همه ی آنها وسعت دارد و آنها در این صورت در منزله ی آن است که کسی در رکعت اول و یا دوم سهو بکند و از نماز واجب خارج شود سهواً و آنچه بر او واجب است این است که بنا گذارد به نماز اول خود( تا آخر حدیث) .

• تهذیب  ج 2 ص 355 ح 1468

✍ و از این احادیث ( در باب مبطلات نماز ) معلوم میشود که نماز را بول و غایط و حدث در حال اختیار باطل میکند نه در حال اضطرار و این احادیث را بر تقیه حمل کردن چنانکه بعضی علماء نموده اند بعید است و زراره و فضیل که راویان این ها است از صاحبان اسرار حضرت باقر ^{علیه السلام}  و حضرت صادق ^{علیه السلام} اند و علاوه در وقت اضطرار باید زحمت کمتر شود نه زیادتر و باطل شدن نماز با حدث اضطراری و وجوب اعاده ی نماز زحمت است بر نمازگزار بدون تقصیری که از او صادر شود ؛

✍ و دیگر این احادیث ضد ندارد و آن احادیث که دلالت کرده بر بطلان نماز در واقع شدن حدث در اثناء نماز منافات با این احادیث ندارد زیرا که احادیث بطلان در صورت عمد است و این احادیث در فرض عذر و اضطرار است و اینها در مورد خود صحیح است و چاره از عمل کردن به اینها نیست و حمل بر تقیه معنی ندارد.