احکام خون حیض و نفاس و استحاضه و تکلیف بانوان در مقابل آنها

احکام خون حیض و احکام نفاس و احکام استحاضه و احکام بانوان؛

آیه شریفه در مورد احکام حیض

✅️ قال الله ^تعالی؛

« وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ »

• سوره بقره آیه ۲۲۲

یعنی « سوال میکنند از تو از حکم جماع کردن با زنان خودشان در حال حیض، بگو آن حال بد و زشت و باعث اذیت میشود به مرد، پس باید دوری کنید از جماع زنان در حال حیض، و نزدیک نشوید به آنها به جماع کردن تا این که از خون پاک شوند و زمانی که غسل کردند، پس جایز است به شما جماع نمودن از جهت طلب اولاد که خداوند امر فرموده بر آن ».

✍ و در این آیه اولا نهی فرموده از جماع حایض تا به وقت پاک شدن از خون و بعد از آن امر نفرموده به جماع آنها قبل از غسل، و بلکه نهی را برداشته و امر به جماع فرموده بعد از غسل کردن به فرمایش خودش؛

در اقل و اکثر خون حیض و اقل طهارت در بین دو حیض

✅️ و در کافی و تهذیب از عمار روایت کرده اند که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

اقل حیض سه روز است و اکثر حیض ده روز است.

• کافی ج ۳ ص ۷۵ | تهذیب ج ۱ ص ۱۵۶ ح ۴۴۷

✅️ و ایضاً از صفوان روایت کرده اند که از حضرت رضا ^{علیه السلام} سوال کردم؛

از اقل حیض و اکثر آن؟

حضرت فرمود؛ اقل آن سه روز و اکثر آن ده روز است.

• کافی ج ۳ ص ۷۵ | تهذیب ج ۱ ص ۱۵۶

✅️ و در کافی از یونس روایت کرده اند که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

که اقل طهر در بین دو حیض ده روز است و جهت این آن است که زن در اول دیدن حیض بسا میشود که خون او زیاده شود و حیض او ده روز میشود و بعد از آن سن و سال او زیاده میگردد و کم کم خون حیض او کمتر میشود تا اینکه به سه روز میرسد و زمانی که به سه روز رسید، بعد از آن حیض او برداشته میشود و حیض از سه روز کمتر نمیشود و زمان حیض نماز و روزه را ترک می کند.

و فرمود؛ اگر سه روز تمام خون دیده باشد، پس آن خون اقل حیض است.

• کافی ج ۳ ص ۷۶

✍و مثل اینها است احادیث دیگر.

✍و در این حدیث یونس چنانکه اقل و اکثر حیض را بیان فرمود، اقل طهر را نیز بیان نمود که ده روز است.

✅️ در کافی و تهذیب از محمد بن مسلم روایت کرده‌اند که حضرت باقر ^{علیه السلام} فرمود؛

زمانی که زن قبل از ده روز خون دید، آن خون از حیض اول است و اگر بعد از ده روز از خون اول خون دیگری دید، پس خون دوم از حیض دوم است.

• کافی ج ۳ ص ۷۷ | تهذیب ج ۱ ص ۱۵۹ ح ۴۵۴

✍و از این ظاهر میشود که خون حیض در اثناء ده روز میشود و اتصال سه روز در آن لازم نیست.

در تشخیص خون حیض از خون بکارت و یا زخم اندرون رحم

✅️ و در کافی و تهذیب و محاسن از خلف روایت کرده اند که؛

کسی یک دختری تزویج نمود و بعد از جماع خون او تا ده روز قطع نشد و قابله ها اختلاف کردند، بعضی ها گفتند خون حیض است و بعضی ها گفتند، خون بکارت است.

حضرت کاظم ^{علیه السلام} فرمود؛ آن زن پنبه را به خودش داخل میکند و قدری صبر مینماید و خارج میکند با آرامی، اگر آن خون در اطراف پنبه باشد و همه آن را نگرفته است، پس آن خون بکارت است و اگر به وسط آن پنبه سرایت کرده، پس آن حیض است.

و گریه کردم و گفتم؛ فدایت شوم کسی این را نمیداند.

حضرت فرمود؛ به خدا قسم یاد میکنم خبر ندادم این را بر تو مگر از رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} و او از جبرئیل ^{علیه السلام} و او از خداوند ^{جل جلاله}.

✍و این حاصل حدیث بود و حدیث مفصل است و متعدد.

• کافی ج ۳ ص ۵۵ ح ۱ باب ۵۷ یا ج ۳ ص ۹۲ ح ۱ | تهذیب ج ۱ ص ۱۵۲ ح ۴۳۲ | محاسن ص ۳۰۷ ح ۲۲

✅️ و در حدیث تهذیب در فرض اشتباه خون حیض با خون قرحه و زخم اندرون رحم، حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود که؛

زن بر پشت میخوابد و پاهای خود را بلند میکند و انگشت را به خودش داخل میکند، اگر خون در جانب چپ بود، حیض است و اگر در طرف راست بود از قرحه است.

• کافی ج ۳ ص ۹۴ ح ۳ یا ص ۵۶ ح ۳ باب ۵۷ | تهذیب ج ۱ ص ۳۸۵ ح ۱۱۸۵

✍و مرحوم مفید و صدوق و علامه و محقق این روایت را تصدیق کرده اند و در این احادیث خون حیض را از خون بکارت و خون قرحه تمیز داده‌اند

✍ و در احادیث سابقه بیان فرموده‌اند که خون حیض کمتر از سه روز و زیادتر از ده روز نمیشود و ایضاً مابین دو حیض کمتر از ده روز نمیشود از جهت این که حیض حکم دارد از ترک کردن نماز و روزه و سایر آنچه در حکم جنابت در ماده‌ی سابق گذشت.

حکم زنی که صاحب عادت مستقیمه باشد

✍و زن ها در حیض یا صاحب عادت مستقیمه است و یا نه و اگر عادت داشته باشند پس وقت عادت خودشان را حیض قرار میدهند. چنانکه؛

✅️ چنانکه در کافی و تهذیب در حدیث یونس حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

هر خونی که زن در ایام عادت خودش دیده باشد از خون زرد یا سرخ آن حیض است و آن خونی که بعد از ایام عادت است پس حیض نیست.

• کافی ج ۳ ص ۷۶ یا ۴۷ ح ۵ | تهذیب ج ۱ ص ۱۵۸ ح ۴۵۲

✅️ و در کافی از اسماعیل جعفی روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

وقتی که زن قبل از گذشتن ایام عادتش خون زرد دیده باشد نماز نمیگذارند و اگر بعد از عادت خود دیده است نماز را ترک نمیکند.

• کافی ج ۳ ص ۷۸ یا ص ۴۹ ح ۳

✅️ و در کتب اربعه از ابوبصير روایت کرده اند که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

در زنی که خون زرد دیده که اگر دو روز قبل از حیض باشد آن خون حیض است و هر گاه بعد از دو روز از ایام عادت باشد حیض نیست.

• کافی ج ۳ ص ۷۸ یا ۴۹ ح ۲ |فقیه ج ۱ ص ۵۱ ح ۱۹۶ | تهذیب ج ۱ ص ۳۹۶ ح ۱۲۳۱ | استبصار ج ۱ ص ۱۲۹ ب ۷۷

✍و در این حدیث دو روز قبل از ایام عادت را حیض قرار داده و دو روز بعد از آن را حیض نفرموده و اگر یک روز بعد از عادت باشد باز حیض میشود.

✅️ و در قرب الإسناد از علی بن جعفر ^{عليه السلام} از حضرت کاظم ^{علیه السلام} روایت کرده که سوال کردم؛

از زنی که خون زرد در ایام عادت دیده چه بکند؟

حضرت فرمود؛ نماز را ترک می کند به عدد ایام عادت خودش و بعد از تمام شدن ایام عادتش غسل میکند و نماز میگذارد و بعد از زمان عادت هر گاه خون زرد دیده باشد غسل ندارد و وضو میسازد و نماز میگذارد.

• قرب الاسناد ص ۱۰۱

✅️ و در حدیث دیگر حضرت کاظم ^{علیه السلام} فرمود؛

مادامی که زن خون زرد میبیند وضوء میسازد و نماز میگذارد و غسل ندارد و اگر خون زرد را در ایام عادت دیده باشد ترک می کند نماز را مثل زمان حیض خود.

• قرب الاسناد ص ۱۰۱

✍و مثل اینها است احادیث دیگر.

✍و از این احادیث معلوم شد که زن صاحب عادت خونی که دیده چه زرد باشد و یا سیاه در ایام عادت آن را حیض قرار میدهد و بعد از آن ، آن را استحاضه قرار میدهد و نماز میگذارد.

و اما حکم زنی که صاحب عادت مستقیمه نیست

✍ و اگر زن عادت (مستقیمه) نداشته باشد از جهت این که عادت او فراموش شده و یا این که حالت او تغییر کرده و یا اینکه اول خون دیدن او بوده پس در این صورت رجوع میکند بر تمیز دادن خون حیض از غیر حیض چنانکه؛

✅️ چنانکه در کافی و تهذیب از یونس روایت کرده اند که سوال نمودم از حضرت صادق ^{علیه السلام}؛

از حیض و حکم آن در وقت آن؟

حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛ حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} در حیض سه طریقه قرار داده و در آن سه طریقه بیان فرموده جمیع مشکلات را برای کسی که بشنود و بفهمد آنها را تا این که باقی نگذاشته برای کسی گفتگوئی با رأی خودش در تمام احکام حیض اما …

طریقه اول؛

حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛ پس آن است که از برای حایض ایام عادت و عدد عادت معلوم باشد در ماه های سابق بدون اشتباه بر او و بعد از آن خون او استمرار نماید و او در این وقت ایام عادت و عدد آن را میداند.

و فرمود؛ یک زنی که او فاطمه دختر ابوحبیش بود خون دید و خونش استمرار نموده و به منزل ام السلمه آمد و سوال نمود از رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} از حکم استمرار خونش؟

آنحضرت ^{صلی الله علیه و آله} فرمود؛ نماز را ترک می کند به مقدار حیض سابق خودش و بعد از تمام شدن ایام عادتش غسل میکند و خود را با لباس حفظ میکند و نماز میگذارد هر چندی که خون قطع نشود از او.

حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛ و این حکم آنحضرت ^{صلی الله علیه و آله} است در زنی که ایام عادتش را میداند و آیا ندیدی که آنحضرت سوال نفرمود از او که چند روز است استمرار خون؟ و نفرمود زمانیکه زیاد شده خون بر فلان عدد از روز پس تو استحاضه داری؛ و فقط در حق او قرار داده حیض را ایام عادت سابق او را هر چه باشد از کمتر و زیادتر بعد از شناختن او زمان حیض اول خود را؛

تا اینکه فرمود؛ و این حکم آن زن است که بشناسد زمان حیض های سابق خود را و از برای او وقت حیض نیست مگر وقت ایام عادت های گذشته کم باشد و یا زیاد تا ده روز.

اما طریقه دوم؛

حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛ و اما حکم زنی که در سابق ایام عادت بود برای او و بعد از آن از جهت بسیار آمدن خون خلط شده و اشتباه گردیده بر او و زیادتر و کمتر شده تا اینکه وقت و عدد ایام عادت را نمیداند در اثناء یک ماه و حکم و طریقه این زن غیر از حکم و طریقه آن زن صاحب عادت سابق است و بیان آن این است که؛

فاطمه دختر ابو حبیش به خدمت حضرت پیغمبر ^{صلی الله علیه و آله} آمد و گفت؛ همیشه حیض دارم و پاک نمیشوم؛؟

آنحضرت ^{صلی الله علیه و آله} فرمود؛ همه این خون حیض نیست و بلکه شیطان با تو وسوسه کرده و از عبادت تو را باز داشته و زمانی که خون حیض اقبال نمود و روی آورد نماز را ترک کن و وقتی ادبار کرد و تمام شد خون خود را بشو و غسل نما و نماز بگذار.

پس حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛ و آن زن همیشه غسل میکرد و نماز را به جا میآورد؛ آیا نشنیدی که آنحضرت ^{صلی الله علیه و آله} امر فرمود بر این زن به غیر از آن چه به آن زن اول که عادت داشته امر فرمود و امر نکرد بر این که نماز را ترک بکن در زمان عادت و وقت حیض خودت ولكن فرمود؛ ترک بکن نماز را زمانی که حیض تو اقبال کرد و روی آورد و زمانی که ادبار نمود و تمام شد غسل بکن و نماز را بجا آور.

حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛ و این فرمایش واضح میکند که این زنی است که ایام عادت برای او خلط و اشتباه شده وقت و عدد آن را ندانسته آیا نشنیدی که آن زن گفت؛ همیشه حایض میشوم و پاک نمیشوم و از این جهت محتاج شد به شناختن، روی آوردن حیض و پشت کردن آن و تغییر یافتن رنگ خون از سیاهی به غیر سیاهی؛ زیرا که خون حیض سیاه و معروف میشود و اگر آن زن ایام عادت خود را میشناخت احتیاج نداشت به شناختن رنگ خون از جهت این که حکم در حیض این است که خون زرد و کدر بالاتر از کدر در ایام و وقت حیض همه ی آن ها حیض میشود در فرض معلوم شدن وقت و ایام عادت هر چندی که آن خون سیاه نشود؛ و این قاعده بیان میکند برای تو که خون چه کم باشد و یا زیادتر شود همه در زمان عادت حیض است.

و اما زمانی که ایام عادت و عدد آن را نداند، پس محتاج میشود بر نظر کردن بر روی آوردن حیض و ادبار خون حیض و بر تغییر کردن رنگ خون و بعد از شناختن رنگ خون حیض نماز را ترک میکند به مقدار اقبال حیض و ندیدیم آن حضرت را که بر این زن فرموده باشد که از نماز گذاردن صبر بکن فلان مقدار و آنچه زیادتر شد تو استحاضه داری نه حیض چنانکه امر نفرموده زن اول را بر این؛

تا اینکه فرمود؛ و این که گفته شد حکم آنحضرت ^{صلی الله علیه و آله} است در زنی که خلط و اشتباه شود بر او زمان عادتش و نشناسد وقت حیض را و بلکه شناختن او حیض خود را منحصر شود به شناختن اوصاف و رنگ خون چه اندک باشد خون با این صفت و یا زیادتر گردد.

و اما طریقه و حکم سوم؛

حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛ در آن زن است که اول دیدن خون بر او باشد و بعد از دیدن آن استمرار داشته باشد و حکم این زن غیر از زن اول و دویم است و بیان حکم این آن است که؛

یک زن حمنه نام دختر حجش به خدمت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} آمد و گفت که؛ حایض شده ام به حیض شدید؛؟

حضرت فرمود؛ قدری کهنه به خودت بگیر.

عرض کرد؛ کهنه کفایت نمیکند و خون میآید.

حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} فرمود؛ لجام بر آن موضع بگیرد و در هر ماه در علم خداوند خود را شش و یا هفت روز حایض بدان و بعد از آن روزها غسل بکن و بیست و سه روز روزه بگیر و یا بیست و چهار روز و در این روزها که روزه داشته باشی یک غسل برای نماز صبح به جای آور و یکی را برای نماز ظهر و عصر و هر دو نماز را در یک جا بجا آور و یک غسل برای نماز مغرب و عشاء بکن و این دو نماز را جمع بکن.

پس حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛ و دیدم که آنحضرت ^{صلی الله علیه و آله} در این زن سوم حکم فرموده که در زن اول و دویم نفرموده، زیرا که امر این مخالف است با امر زن اول و دویم، ندیدی، اگر ایام عادت این از هفت روز کمتر میشد و پنج روز و کمتر از آن میگردید نفرموده بود که خود را حایض بدان هفت روز و اگر چنین می‌فرمود آن زن را امر کرده بود بر ترک نماز در حال استحاضه نه در حال حيض و اگر حیض او زیادتر از هفت روز بود در واقع امر نمیفرمود او را بر نماز در حال حيض.

تا این که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛ و این زن را قبل از این ایام عادت نبوده و این حکم طریقه آن زن است که در اول دیدن خون استمرار بکند خون او و زیادتر حیض او هفت روز و بیشتر زمان پاک شدن و نماز گذاردن او بیست و سه روز است و همین طور عمل میکند تا این که از برای او ایام عادت و وقت حیض معلوم شود و منتقل بر آن عادت و وقت معیّن شود و جمیع حالات زنان که خون ایشان همیشه میآید و یا از ده روز میگذرد بر این سه طریقه که ذکر شد راجع میشود و از این سه طریقه خارج نخواهد شد .

حضرت فرمود ؛ و حاصل این است که هر گاه برای زن ایام عادت معلوم باشد از اندک و زیاده پس او در عادت خودش باقی است و برای او عدد معلوم و معین نیست، مگر ایام حیض او و هر گاه خلط و اشتباه شود بر او ایام حیض و مقدم و مؤخر و تغییر داشته باشد رنگ خون او پس حکم او نظر کردن است بر روی آوردن و پشت و ادبار نمودن خون حیض و تغییر کردن آن چنانکه ذکر شد و هر گاه نبوده باشد برای او ایام عادت و اول دیدن خون باشد وقت او هفت روز حیض و بیست و سه روز در ماه اول استحاضه است و اگر خون او چند ماه استمرار کرد بجا آورد او در هر ماه آنچه را که آن حضرت برای او فرموده و هر گاه در ماه اول در کمتر از هفت روز و یا در زیادتر از آن خون او قطع شد همان وقت غسل میکند و نماز بجا آورد و همیشه این طور عمل میکند تا اینکه ماه دویم بیاید و در ماه دویم اگر خون او در وقت ماه اول بدون تفاوت قطع شد تا اینکه دو حیض و سه حیض او برابر گردید پس معلوم میشود که آن وقت برای او وقت و عادت معروف شده و عمل میکند بر او و غیر از آن وقت را ترک میکند و این طریقه میشود و عمل استحاضه بجا آورد تا وقت عادت او؛ و قرار دادن دو حیض و سه حیض را بر او وقت عادت در فرض برابر شدن در ماه اول و ماه دویم و بدون تفاوت در وقت آن از برای آن است که آن حضرت به آن زنی که ایام عادت خود را میدانست فرمود، ترک بکن نماز را در ایام حیض های خودت پس از فرمایش آن حضرت دانستیم که یک حیض را اعتبار نکرده و نفرموده بر او ترک بکن نماز را در وقت حیض خودت و بلکه در ایام حیض های خودت فرمود و اقل حیض ها دو حیض و از دو زیادتر است و اگر اشتباه شد بزن ایام عادت و کمتر و زیادتر گردید و در یک حد نشد و رنگ خون مختلف شد عمل میکند به اقبال خون حیض که سیاه است و بر ادبار آن که زرد و کدر است و غیر از این طریقه ندارد از جهت فرمایش آن حضرت زمانی که حیض اقبال کرد نماز را ترک بکن و وقتی که ادبار نمود غسل بکن و نماز بگذار و از جهت فرمایش آن حضرت که خون حیض سیاه و معروف است ؛ و اگر این طور نشد و بلکه خون در یک رنگ استمرار نمود و قطع نشد طریقه او در هر ماه هفت روز قرار دادن حیض و بیست و سه روز استحاضه است زیرا که قضیه او مثل قضیه حمنه است.

• کافی ج ۳ ص ۸۳ یا ۵۱ باب ۵۵ ح ۱ | تهذیب ج ۱ ص ۳۸۱ ح ۱۱۸۳

✍و از این حدیث صحیح تمامی اقسام حیض و احکام آن معلوم شد و از برای کسی عذری و محل نظری نگذاشت چنانکه در اول حدیث فرموده.

در بیان احکام استحاضه

✍و حکم استحاضه نیز معلوم شد که در وقت نماز غسل میکند و نماز را بجا آورد اگر خون زیاده باشد و اگر خون کمتر شده باشد وضوء کافی است. چنانکه؛

‌✅️ چنانکه در کافی و تهذیب از سماعه روایت کرده اند که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

زمانی که خون استحاضه کُهنه بیرون را سوراخ نمود برای هر دو نماز یک غسل میکند و برای نماز صبح یک غسل دیگر و هر گاه خون کُهنه را سوراخ نکرده باشد در یک شبانه روز یک غسل میکند و برای هر نماز وضوء دارد و زوج او با او جماع میکند اگر خواسته باشد و این غسل ها در آن وقت لازم است که خون سیاه باشد و اگر خون او زرد باشد وضوء کفایت میکند.

• کافی ج ۳ ص ۸۹ یا ۵۴ باب ۵۵ ح ۴ | تهذیب ج ۱ ص ۱۷۰ ح ۴۸۵

✅️ و در حدیث عمار روایت کرده اند که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

که اگر خون کُهنه بیرون را سوراخ نکند وضوء میسازد و داخل میشود به مسجد و نماز را بجا آورد و شوهرش با او مقاربت میکند مگر در ایام حیض او.

• کافی ج ۳ ص ۸۸ یا ص ۵۴ باب ۵۵ ح ۲ | تهذیب ج ۱ ص ۱۱۰۶ ح ۲۷۷

✅️ و در تهذیب از اسماعیل جعفی روایت کرده که حضرت باقر ^{علیه السلام} فرمود؛

زنی که خون او از ایام عادت زیادتر شد زمان عادت نماز نمیگذارد و یک روز و دو روز باز در نماز کردن تأمل میکند و اگر پاک شد غسل حیض را میکند و اگر بعد از آن نیز پاک نشد غسل میکند و به خودش پنبه بر میدارد و کُهنه میگیرد و با همان غسل نماز میگذارد تا این که خون از پنبه بگذرد و بر کُهنه برسد و در این وقت غسل را اعاده و کُهنه را عوض میکند.

• تهذیب ج ۱ ص ۱۷۱ ح ۴۸۸

✍و مثل این ها است احادیث دیگر، و از این ها ظاهر میشود که مادامی که بعد از غسل استحاضه خون از پنبه به کُهنه نرسیده و بلکه آن را سوراخ نکرده همان غسل کفایت میکند و غسل استحاضه آن وقت لازم شده که خون سیاه باشد و اگر زرد شود وضوء کافی است.

و اما زن حامله و دیدن خون حیض

✅️ و در کافی و تهذیب از محمد بن مسلم روایت کرده اند که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سوال کردم؛

از زن حامله که خون حیض میبیند مثل زمان سابق در هر ماه؟

حضرت فرمود؛ نماز را ترک می کند و زمانی که پاک شد نماز میگذارد.

• کافی ج ۳ ص ۹۷ یا ۵۷ باب ۵۸ ح ۳ | تهذیب ج ۱ ص ۳۸۷ ح ۱۱۹۴

✅️ در کافی از سلیمان بن خالد روایت کرده که به حضرت صادق ^{علیه السلام} گفتم؛

که زن حامله بسا حایض میشود؟

حضرت فرمود؛ بلی، میشود و جهت آن این است که غذای جنین در بطن مادر خون است و بسا باشد که خون زیادتر می‌شود و زن حایض میگردد و زمانی که حایض شد نماز بر او حرام است.

• کافی ج ۳ ص ۹۷ یا ۵۸ باب ۵۸ ح ۶‌

و اما در بیان احکام نفاس و حکم خون نفاس

✍ و چونکه نفاس با حیض در اکثر احکام مساوی است حکم نفاس نیز بیان میشود.

✅️ در کافی و تهذیب از زراره روایت کرده اند که حضرت باقر ^{علیه السلام} فرمود؛

زن نفاس دار خود را از نماز باز دارد به مقدار زمان حیض خودش و بعد از آن غسل میکند و عمل میکند مثل عمل استحاضه.

• کافی ج ۳ ص ۹۷ یا ۵۸ باب ۵۹ ح ۱ | تهذیب ج ۱ ص ۱۷۳ ح ۴۹۵

✅️ و در کافی و تهذیب از زراره روایت کرده اند که گفتم به حضرت صادق ^{علیه السلام}؛

که زن نفاس دیده چه وقت نماز میگذارد؟

حضرت فرمود؛ صبر میکند به قدر زمان حیض خود و دو روز دیگر پس اگر خون قطع شد خوب و اگر نه غسل میکند و به خودش کهنه میگیرد و اگر خون از کهنه گذشت خود را حفظ میکند و یک غسل بجا آورد برای نماز صبح و یکی برای ظهر و عصر و یکی برای نماز مغرب و عشاء و اگر خون از کهنه نگذشته باشد با همان غسل نفاس نماز میگذارد.

گفتم؛ حایض چطور میکند؟

حضرت فرمود؛ حکم حایض مثل این است بدون فرق که اگر خون از او قطع شد خوب و اگر نه خون استحاضه است و مثل نفاس دیده عمل میکند مساوی و نماز را ترک نمیکند در هیچ حال؛ و حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} فرموده که نماز عمود دین شما است.

• کافی ج ۳ ص ۹۹ یا ۵۸ باب ۵۹ ح ۴ | تهذیب ج ۱ ص ۱۷۳ ح ۴۹۶

✍و مثل این است احادیث دیگر در بودن حکم نفاس مثل حیض و بعد از گذشتن ایام حیض استحاضه شدن خون.

✍ و همچنین مولف عزیز عالم بزرگوار در قواعد الدین نیز به این صورت بیان میکند که ؛ « همانا حکم نفاس مانند حکم حیض است، به این صورت که اکثر ایام آن ده روز است( یعنی حد اکثر نفاس مانند حیض بیشتر از ده روز نمیشود) و اگر بعد از این مدت (ده روز)، خونریزی یک یا دو روز ادامه پیدا کند و خون به طور کامل قطع نشود، زن باید مانند مستحاضه عمل کند طبق احادیثی که در کتاب‌های کافی و تهذیب آمده است.»

قواعد الدین ج 1 ص 250

✍ و در حدیث زراره حضرت حکم نفاس را با حیض برابر و مساوی قرار داد و این مساوات در احکام آنها است نه در قلّت آنها زیرا که نفاس در طرف قلّت حدی ندارد تا یک روز و بلکه یک ساعت نیز میشود و حیض از سه رو کمتر نمیشود و آنچه به حایض حرام است از نماز و روزه و دخول مساجد و تلاوت آیه سجده و مقاربت با او بر زن صاحب نفاس نیز حرام است.

✍ و در احادیث دیگر خون نفاس را زیادتر از ایام حیض قرار داده اند.

💡 که متصدی طبع گوید ؛ آن احادیث زیادتر از ایام حیض در طبع های سابق این کتاب (قانون الاسلام ج 2) مشروحاً بیان شده و چونکه سید والا مقام در قواعد الدین آنها را بر تقیه حمل نموده دیگر در این طبع بر نقل آنها احتیاج نگردید و بجای آنها از احادیثی که فرق است میان حيض و استحاضه و (زن باید فرق میان آنها را) تشخیص دهد، این دو حدیث را از قواعد الاسلام نقل مینمائیم .

در فرق میان حیض و استحاضه و تشخیص آنها

✅️ در کافی و تهذیب از حفص بن البختری روایت کرده اند که زنی از امام جعفر صادق ^{علیه السلام} سؤال کرده؛

از زنی که خون او استمرار کرده و نمیداند که آن خون حیض است یا غیر از حیض بوده ؟

حضرت فرمود بر آن زن که؛ هر آینه خون حیض با حرارت و با غلظت و سیاه میشود، و از برای آن جهیدن و سوزش است ، و خون استحاضه زرد و سرد میشود ، و زمانیکه از برای خون حرارت و جهندگی و سیاهی شد پس آن زن نمازها را ترک میکند ؛

پس آن زن از خدمت آنحضرت رفت و میگفت؛ سوگند بخداوند اگر او زن میبود از اینها زیادتر نمیتوانست بگوید .

• کافی ج ۳ ص ۹1 ح ۱ | تهذیب ج ۱ ص 151 ح ۴29

✅️ و در کافی و تهذیب و سرائر از اسحق بن جریر روایت کرده اند که زنی از ما از من سؤال نمود که او را به نزد امام جعفر صادق ^{علیه السلام} ببرم پس به حضور آن حضرت رفتم و آن زن گفت ؛

چه فرمائید در حق زنی که حایض میشود و ایام حیض او میگذرد و خون قطع نمیشود از او ؟

حضرت فرمود ؛ اگر ایام عادت او از ده روز کمتر است یک روز صبر میکند و بعد از آن استحاضه است .

زن گفت؛ خون او یک ماه و دو ماه دوام میکند چه بکند در نماز ؟

فرمود؛ ایام عادت خود را از نماز گذاردن باز ایستد ، و بعد از آن از برای دو نماز غسل میکند .

آن زن گفت؛ که ایام عادت او مختلف میشود در بعض وقتها یک و دو و سه روز مقدم و یا مؤخر میگردد و نمیداند حیض خود را ؟

فرمود؛ از برای خون حیض خفائی نیست ، و آن خون گرم است و از برای آن سوزش است و خون استحاضه خون فاسد است و سرد است .

پس آن زن بآقای خودش گفت؛ آیا این زن بوده ؟!

• کافی ج ۳ ص ۹1 ح 3 | تهذیب ج ۱ ص 151 ح 431 | مستطرفات سرایر ص 105 ح 48

قواعد الاسلام ج 2 ص 26

در اینکه حیض با حمل هم جمع میشود

✅️ چنانکه در تهذیب از ابوالمعزی روایت نموده که از امام صادق ^{علیه السلام} سؤال نمودم ؛

از حامله که حمل او ظاهر شده و خون میبیند مثل حایض ؟

فرمود ؛ اگر آن خون زیاده شود نماز نگذارد و اگر اندک باشد در وقت دو نماز غسل بکند و نماز را بگذارد .

• تهذیب ج ۱ ص 387 ح 1191

✅️ و از اسحق بن عمار روایت کرده که از امام صادق ^{علیه السلام} سؤال کردم؛

از حامله كه یک و دو روز خون میبیند؟

فرمود؛ آن خون اگر غلیظ باشد پس در آن روزها نماز نگذارد ، و اگر زرد باشد غسل میکند در وقت دو نماز و نماز را بجا آورد .

• تهذیب ج ۱ ص 387 ح 1192

✍ و مثل این احادیث بسیار است و از اینها معلوم میشود که حامله اگر خون زیاد و غلیظ دید حیض است و اگر اندک و زرد شد خون او پس آن استحاضه است و غسل میکند و نماز میگذارد .

قواعد الاسلام ج 2 ص 25

✍ و در حایض پس خون حیض مادامیکه خون سیاه و غلیظ است تا به ده روز حیض میشود و اگر خون بعد از سه روز تغییر یافت و زرد و کدر شد استحاضه میشود از برای زنی که عادت معین ندارد چنانکه در حدیث مفصل یونس گذشت.

و اما علامت قطع شدن خون

✍ و علامت قطع شدن خون را بیان فرموده اند؛ چنانکه؛

✅️ در کافی از یونس روایت کرده که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سوال کردند؛

از زنی که خون او قطع شد و نمیداند که پاک شده یا نه؟

حضرت فرمود؛ میایستد در حال قیام و شکم خود را به دیوار می‌چسباند و پای راست را بلند میکند و قدری پنبه به خودش بردارد اگر در پنبه به قدر سر مگس خون غلیظ شد پاک نشده و اگر پنبه پاک آمد پاک شده غسل بکند و نماز بگذارد.

• کافی ج ۳ ص ۸۰ یا ۴۹ باب ۵۲ ح ۱

✅️ و در حدیث محمد بن مسلم در کافی و تهذیب حضرت باقر ^{علیه السلام} فرمود؛

بعد از این امتحان و اگر بعد از آن خون زرد دیده باشد وضوء میسازد و نماز میگذارد.

• کافی ج ۳ ص ۸۰ یا ۵۰ باب ۵۲ ح ۲ | تهذیب ج ۱ ص ۱۶۱ ح ۴۶۰

✍ و مثل اینها است احادیث دیگر در این باب.