حکم استنجاء و استبراء و شستن محل بول و غایط

در وجوب استنجاء و شستن محل بول و غایط؛

تمام مسائل احکام دین اسلام : در پیج اینستاگرام منتشر شده با دلایل بیشتر و از سوالاتی که در کامنت ها شده در مورد هر باب مطلع شوید و اگر سوالی هم داشتید در مورد این باب از طریق کامنت ها و دایرکت اقدام نمایید.

آیه شریفه در مورد استنجاء نمودن و طهارت کنندگان

‌قال الله تعالی؛ « إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ »

یعنی « خداوند دوست میدارد توبه کنندگان را و طهارت کنندگان را .»

• سوره بقره آیه ۲۲۲

✍ و مراد از این تطهیر کنندگان؛ آن کسانند که محل بول و غایط را با آب میشویند.

احادیث استنجاء و شرایط آن

چنانکه در کافی از جمیل روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السّلام} فرمود که؛

مردمان خودشان را پاک میکردند با کُهنه و سنگ و بعد از آن حضرت رسول ^{صلی الله علیه و آله} امر فرمود به شستن محل بول و غایط و خداوند این آیه « ان الله يحب التوابين و يحب المتطهرين » را نازل فرمود.

• سوره بقره آیه ۲۲۲ | کافی ج ۳ ص ۱۸

و در تهذیب از هشام بن حکم روایت کرده از حضرت صادق ^{علیه السلام} که حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} فرمود؛

ای جماعت انصار خداوند شما را مدح فرموده در این آیه « ان الله يحب التوابين و يحب المتطهرين » مگر شماها چه میکنید؟

گفتند؛ ما محل بول و غایط را با آب میشوئیم.

• سوره بقره آیه ۲۲۲ | تهذیب ج ۱ ص ۳۵۴ ح ۱۰۵۲

احادیث و شرایط استنجاء در نبود آب

و در تهذیب روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود که؛

شریعت جاری شد در استنجاء به سه سنگ بکر و نظیف و تابع شود آن سه سنگ به شستن با آب.

• تهذیب ج ۱ ص ۴۶ ح ۱۳۰

و ایضا در تهذیب از لیث مرادی روایت کرده که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سوال کرد؛

از استنجاء به استخوان و سرگین (فضله حیوان) و چوب؟

پس آنحضرت در آخر حدیث فرمود؛ صلاح نیست با اینها.

• تهذیب ج ۱ ص ۳۵۴ ح ۱۰۳

و در حدیث فقیه حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} فرمود؛

سزاوار نیست به استخوان و سرگین.

• فقیه جلد ۱ ص ۳۰ ح ۵۸

✍ و از این دو حدیث معلوم میشود که حرام نشده ولکن خوب نیست از جهت اینکه مبادا به محل غایط ضرر برساند.

و در تهذیب از حضرت امیرالمومنین ^{علیه السلام} روایت کرده که حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} فرموده؛

زمانیکه یکی از شما محل غایط را با سنگ پاک کند پس عدد سنگ طاق(سه) باشد و این وقتی باشد که آب نداشته باشید.

• تهذیب ج ۱ ص ۴۵ ح ۱۲۶

✍ از این حدیث ظاهر می شود که پاک نمودن محل غایط به سه سنگ در آن وقت است که آب نباشد.

و در کتاب تلخیص قانون الاسلام میر آقا زاهدی ^{رحمت الله علیه}

« بدانکه استنجاء با اشیاء با حرمت مانند نان و ورق پاره دینی و امثال اینها حرام ، و با اشیاء ضرر رساننده بمحل مکروه مانند استخوان و سرگین و غیره، و بر آن چیزهایی که جایز است پاک نماید کلوخ و سنگ بکر و خاک ، که اینها هم در آن موقع است که آب نباشد. دیگر احتیاج با آب شستن ندارد و محل بول را باید با آب بشوید خاک مالی کفایت نمیکند چنانچه مضمون احادیث این است. (تمام شد کلام آن مرحوم) »

و در تهذیب از زراره روایت کرده که حضرت باقر ^{علیه السلام} فرمود که؛

نماز نمیشود مگر با طهارت و کفایت میکند در پاک کردن محل غایط سه سنگ، و اما بول، پس لابد است از شستن با آب.

• تهذیب ج ۱ ص ۴۹ ح ۱۴۴

و در تهذیب از عجلی روایت کرده که حضرت باقر ^{علیه السلام} فرمود؛

کفایت میکند از غایط مسح کردن محل آن به سه سنگ و کفایت نمیکند از بول مگر آب.

• تهذیب ج ۱ ص ۵۰ ح ۱۴۷

آیا برای استنجاء حد معینی است؟

و در کافی و تهذیب از ابن مغیره روایت کرده اند که به حضرت کاظم ^{علیه السلام} گفتم؛

آیا از برای استنجاء و شستن محل بول و غایط حد معیّن است یا نه؟

حضرت فرمود؛ حدی ندارد و پاک میکند آن چه را که در آن محل است.

گفتم؛ پاک میکند و بوی آن میماند؟

حضرت فرمود؛ اعتناء نمیشود بر آن بوی.

• کافی ج ۳ ص ۱۷ | تهذیب ج ۱ ص ۲۸ ح ۷۵

و در تهذیب از نشیط بن صالح روایت کرده از حضرت صادق ^{علیه السلام} سوال کردم که؛

چقدر آب در بول کفایت میکند؟

حضرت فرمود؛ دو مقابل آن چه در محل بول باشد.

• تهذیب ج ۱ ص ۳۵ ح ۹۳

و در کافی گفته روایت شده که؛

کفایت میکند شستن بول به مثل آن چه در سر حشفه و غیر حشفه است .

و روایت شده؛ که بول کثافت نیست تا احتیاج به مالیدن داشته باشد.

• کافی ج ۳ ص ۱۸ ح ۲۱

✍ و از این احادیث معلوم میشود که یک دفعه آب ریختن به محل بول کفایت است.

احادیث استبراء نمودن

و در کافی و تهذیب از محمد بن مسلم روایت کرده‌اند که به حضرت باقر ^{علیه السلام} گفتم که؛

شخصی بول کرد و آب نیافت چه کند؟

حضرت فرمود؛ سه مرتبه آلت تناسل خود را تا بر سر حشفه فشار میدهد و یک دفعه حشفه را فشار میدهد، پس بعد از این هر گاه رطوبتی خارج شود از بول نخواهد شد.

• کافی ج ۳ ص ۱۹ | تهذیب ج ۱ ص ۳۵۶ ح ۱۰۶۳

و در تهذیب در حدیث عبدالرحمن حضرت کاظم ^{علیه السلام} فرمود؛

استبراء میکند قبل از شستن بول.

• تهذیب ج ۱ ص ۴۲۲ ح ۱۳۳۴

✍ و غیر از این دو حدیث در استبراء حدیث دیگری وارد نشده .

‌و در کتاب تلخیص قانون الاسلام میر آقا زاهدی ^{رحمت الله علیه}

« این دو حدیث که در استحباب استبراء بقرینه حدیث دیگر از قانون الاسلام مرحوم استاد است یکی در صورت یافتن آب و دیگری در نیافتن آب، فقط دلیل استحباب استبراء میشود در هر دو مقام ، اما در مقام نیافتن آب موجب پاکی محل بول نمیشود، اگر با تیمم اضطراراً در آنحال نماز گذارد صحیح است بحکم حدیث دیگر در این خصوص. (تمام شد کلام آن مرحوم) »

✍و از احادیث دیگر معلوم میشود که استبراء لازم نیست. چنانکه؛

در کافی و تهذیب از جمیل روایت کرده اند که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

زمانیکه بول قطع شد، پس آب بریز و بشوی.

• کافی ج ۳ ص ۱۷ ح ۸ | تهذیب ج ۱ ص ۳۵۶ ح ۱۰۶۵ | وسائل الشیعه ج ۱ ص ۳۵۱

✍و مثل این است حدیث ابن عبد الرحيم از آنحضرت.

و در فقیه از حسین بن زید روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود که حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} در حدیث مناهی فرموده؛

زمانیکه داخل شدید به غایط کردن، پس از قبله اجتناب بکنید و نهی نموده آنحضرت از استقبال قبله با بول و غایط.

• فقیه جلد ۱ ص ۲۷۷ ح ۸۵۲

و در تهذیب از هاشمی روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

زمانیکه داخل شدی به مخرج، پس روی و پشت به قبله نکن و به طرف مشرق و مغرب باش.

• تهذیب ج ۱ ص ۲۵ ح ۶۴

در کتب اربعه از مؤمن طاق روایت کرده اند که به حضرت صادق ^{علیه السلام} گفتم؛

از خلاء خارج میشوم و محل بول و غایط را میشویم و لباس من واقع میشود بر آن آب استنجاء؟

پس حضرت فرمود؛ عیب ندارد.

و در حدیث دیگر آنحضرت فرمود؛

آیا میدانی که چرا عیب ندارد؟

گفتم؛ نمیدانم.

حضرت فرمود؛ از جهت اینکه آب استنجاء زیادتر از نجاست است.

• کافی ج ۳ ص ۱۳ ح ۵ | فقیه ج ۱ ص ۴۱ ح ۱۶۲ | تهذیب ج ۱ ص ۸۵ حدیث ۲۲۳