زکات فطره و شرایط آن و مقدار فطره در سال 1403

ماده چهل و چهارم در وجوب زکات فطره و شرایط آن؛

تمام مسائل احکام دین اسلام : را در پیج اینستاگرام ما مطالعه کنید و از سوالاتی که در کامنت ها شده در مورد هر باب مطلع شده و اگر سوالی هم داشتید در مورد این باب از طریق دیدگاه ها در آخر این صفحه و همچنین کامنت ها و دایرکت اقدام نمایید.

آیه شریفه در باب زکات فطره

قال الله تعالى؛ « قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکى ».

یعنی؛ « البته راستکار شد آن کسیکه زکات فطره ی خودش را ادا کرد .»

• سوره اعلی آیه ١٤

✍ و در وافی فرموده که این آیه به اتفاق جمیع اهل تفسیر از شیعه و سنی در وجوب فطره نازل شده و چنانکه نماز در این آیه نماز عید فطر بوده .

در وجوبیت و مقدار و اندازه زکات فطره

و در کتب اربعه از صفوان جمال روایت کرده اند که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سؤال کردم ؛

از زکات فطره؟

حضرت فرمود ؛ واجب است بر صغیر و کبیر و آزاد و بنده از هر انسان یک صاع (3 کیلو) از گندم و یا از خرما و یا از مویز .

• کافی ج 4 ص 171 ح 2 | فقیه ج 2 ص 175 ح 2061 | تهذیب ج 4 ص 71 ح 194 | استبصار ج 2 ص 46 ح 149

و در کافی و تهذیب از ابن سنان روایت کرده اند که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود ؛

هر کسی که ضم نمودی به عیال خود از بنده و آزاد واجب است بر تو فطره ی او اداء بکنی ؛

و فرمود؛ اعطاء فطره قبل از نماز عید افضل است و بعد از نماز نیز صدقه ی واجب است .

• کافی ج 4 ص 170 ح 1 | تهذیب ج 4 ص 71 ح 193

و ایضاً در کافی و فقیه از ابن عمار روایت کرده اند که حضرت صادق ^{علیه السلام} به وکیل خرج خود که معتب نام بود فرمود؛

عطا بکن فطره ی عیال ما را و از جمیع غلامان ما وترک مکن فطره یکی را از ایشان زیرا که اگر یکی را از ایشان ترک بکنی و فطره ی او را ندهی میترسم فوت شود؛

گفت؛ چطور فوت میشود؟

حضرت فرمود؛ میمیرد .

• کافی ج 4 ص 174 ح 21 | فقیه ج 2 ص 181 ح 2078

زکات فطره بر کدام مهمان و مولود واجب است

و ایضاً از ابن عمار روایت کرده اند که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سؤال کردم ؛

از مولود در شب عید فطر که از برای او فطره واجب است؟

حضرت فرمود؛ واجب نیست و ماه رمضان خارج شده .

• کافی ج 4 ص 172 ح 12 | تهذیب ج 4 ص 72 ح 197

و در فقیه از برید روایت کرده که از حضرت کاظم ^{علیه السلام} سؤال کردم ؛

از کسیکه به شخصی نفقه و کسوه میدهد آیا فطره ی او بذمه ی آنکس است یا نه ؟

حضرت فرمود؛ نه و فطره ی عیال او بر او واجب است نه فطره ی آن شخص .

• فقیه ج 2 ص 181 ح 2079

✍ این حدیث دلالت دارد بر اینکه آن شخص ضم نشده است به عیال او بقرینه ی حدیث ابن سنان؛

✍ و از این دو حدیث معلوم میشود که هر که عیال کسی باشد فطره ی عیال به صاحب عیال و اجب است و اگر در جزء عیال نشده باشد واجب نیست هر چندیکه نفقه ی او را خورده باشد و از اینجا حکم مهمان در آن شب معلوم میشود که اگر او عیال صدق میکند فطره ی او به عهده صاحب خانه است و اگر عیال صدق نکرد بذمه خود مهمان است.

و بلکه از این حدیث مهمان ظاهر میشود چنانکه در کتب اربعه از سراد روایت کرده اند که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سؤال کردم ؛

از کسیکه در منزل او مهمان است در ماه رمضان تا اینکه روز عید فطر حاضر میشود ؟

آیا زکات فطره ی او به صاحب خانه واجب است یا نه ؟

حضرت فرمود؛ بلی فطره واجب است بر هر کسیکه در عیال اوست از ذکور و اناث و صغیر و کبیر و آزاد و بنده .

• کافی ج 4 ص 173 ح 16 | تهذیب ج 4 ص 332 ح 1041 | فقیه ج 2 ص 178 ح 2067

✍ پس در این حدیث فطره ی آن مهمان واجب شد که در عیال و منزل او بوده است نه فطره ی هر مهمان، و عیال شدن را شرط کرده است .

✍ و در حدیث ابن عمار سابق فرمود که مولودی که در شب عید فطر به وجود آمد فطره بر او واجب نیست زیرا که ماه رمضان در آن شب خارج شده و بنابراین اگر مهمان در شب وارد شود باز زکات فطره او به صاحب خانه واجب نمیشود زیرا که ماه رمضان تمام شده .

زکات فطره بر چه چیز های واجب است

و در تهذیب از حلبی روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود ؛

صدقه ی فطره بر هر نفر از اهل تو واجب است از صغیر و کبیر و از آزاد و بنده و غنی و فقیر و از هر انسان یک صاع از گندم و یا جو و یا از خرما و یا از مویز از برای فقراء مسلمانان و خرما دوست تر است از همه آنها در نزد من .

• تهذیب ج 4 ص 75 ح 210

در وجوب اداء کردن زکات فطره بر غنی و عدم وجوب آن بر فقیر

✍ و احادیث در وجوب فطره بسیار است و لکن فطره به غنی واجب است و بر فقیری که مستحق زکات است واجب نیست .

چنانکه در تهذیب از حلبی روایت کرده که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سؤال کردند از ؛

فقیری که زکات اخذ میکند آیا فطره به او واجب است یا نه؟

حضرت فرمود؛ واجب نیست .

• تهذیب ج 4 ص 73 ح 201

و در تهذیب از ابن مبارک روایت کرده که به حضرت کاظم ^{علیه السلام} گفتم ؛

کسی که محتاج است بر او فطره واجب است؟

حضرت فرمود؛ از برای او فطره واجب نیست.

• تهذیب ج 4 ص 74 ح 206

✍ و مثل اینها است احادیث بسیار در عدم وجوب فطره به شخص فقیر، و محتاج آنکس است که قدرت کسب کردن و صنعت نمودن ندارد با وجود فقر و بدون مال بودنش چنانکه در زکات ذکر شد.

در زمان اداء کردن زکات فطره و در دادن پول فطره بر فقیر

و در تهذیب از ابن قاسم روایت کرده که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سؤال کردم ؛

که فطره را چه وقت باید داد؟

حضرت فرمود؛ قبل از نماز عید؛

گفتم؛ اگر باقی ماند چیزی تا بعد از نماز چطور است؟

حضرت فرمود؛ عیب ندارد .

• تهذیب ج 4 ص 75 ح 212

و در کافی از ابن عمار روایت کرده که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سؤال کردم؛

از تعجیل کردن فطره قبل از یک روز ؟

حضرت فرمود؛ عیب ندارد.

گفتم؛ چه میفرمائید اگر فطره خودمان را جمع بکنیم از غلات و قیمت آن را به یک نفر فقیر مسلمان بدهیم؟

حضرت فرمود؛ عیب ندارد.

• کافی ج 4 ص 171 ح 6

✍ و در این حدیث دو حکم بیان شده یکی دادن قیمت فطره و دیگری ادا کردن آن و دادن فطره را یک روز قبل از عید .

و در تهذیب از بکیر و زراره و محمد بن مسلم و فضیل و برید روایت کرده که حضرت باقر ^{علیه السلام} و حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمودند که؛

واجب است بر شخص دادن فطره از هر کسی که عیال او هست از بنده و آزاد و صغیر و کبیر در روز عید فطر و این افضل است و آن شخص در وسعت است در دادن فطره از روز اول ماه رمضان تا به آخر آن .

• تهذیب ج 4 ص 76 ح 215

✍ و در این حدیث در نهایت وضوح بیان فرمود که فطره را از اول ماه میتوان داد .

و در تهذیب از ابن ابو عمیر روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود ؛

زمانیکه فطره را جدا نمودی از مال خود و در خیال طلب محل آن باشی و یا منتظر شخصی شوی پس تأخیر آن عیب ندارد.

• تهذیب ج 4 ص 77 ح 217

و ایضاً در تهذیب از ابن عمار روایت کرده که از حضرت صادق ^{علیه السلام} سؤال نمودم ؛

از فطره ؟

حضرت فرمود؛ زمانیکه آن را جدا کردی پس عیب ندارد چه قبل از نماز بدهی و یا بعد از نماز.

• تهذیب ج 4 ص 77 ح 218

در این که زکات فطره از قوت و از آن چیز است که بر عیال خودشان غذا میدهند

و در کافی و تهذیب از یونس روایت کرده اند که به حضرت صادق ^{علیه السلام} گفتم که؛

فطره بر اهل بادیه واجب است یا نه ؟

حضرت فرمود؛ فطره واجب است بر هر کس که از قوت خود بدهد.

• کافی ج 4 ص 173 ح 14 | تهذیب ج 4 ص 78 ح 220

و ایضاً در وافی و تهذیب از زراره و ابن مسکان از حضرت صادق ^{علیه السلام} روایت کرده اند که فرمود ؛

واجب است فطره بر هر قوم از آنچه بر عیال خودشان غذا میدهند شیر باشد و یا مویز و یا غیر از اینها .

• وافی ج 10 ص 249 ح 9528 | تهذیب ج 4 ص 78 ح 221

✍ و مثل اینها است احادیث دیگر .

عدم جواز نقل زکات فطره از بلد (شهر) خود

و در تهذیب از ابن بلال روایت کرده که به حضرت صادق ^{علیه السلام} نوشتم که ؛

کسی در بلده ی است و برادر دین او در بلده ی دیگر است آیا جایز است که فطره ی خود را به آن بلد بفرستد یا نه؟

آن حضرت نوشت که؛ زکات فطره قسمت میشود در بین آن کسانی که در بلد خود حاضرند و فرستاده نمیشود بر بلد دیگر اگر چه در بلد خود موافق در دین خود نبوده باشد.

• تهذیب ج 4 ص 88 ح 258

در شرط بودن ایمان در مستحق زکات فطره

و ایضاً در تهذیب از فضیل روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

زکات فطره از برای اهل آن است یعنی اهل ولایت و امامت باشد و اگر اهل آن را نیافتی از برای آن کس است که ناصبی نباشد و نقل نمیشود از یک زمین به زمین دیگر و رئیس مسلمین داناتر است به محل آن میدهد آن را بر هر کسی که مصلحت بداند .

• تهذیب ج 4 ص 88 ح 260

✍ و از این دو حدیث معلوم میشود که نقل فطره مثل زکات جایز نیست و باید در بلد فطره دهنده صرف شود.