نماز نافله یومیه و نماز های مستحبی ائمه (ع)

مؤلف : عالم بزرگوار سید حسین موسوی عرب باغی

بروز رسانی شده در 1 هفته قبل

فهرست آنچه در این ماده میخوانید

برای شروع تولید جدول مطالب ، یک هدر اضافه کنید

قاعده کلی از احکام نماز نافله یومیه و نماز های مستحبی

💡 قبل از هر چیز بدانکه تمام نماز های نافله و مستحبی به غیر از نماز وتر به صورت دو رکعت دو رکعت خوانده میشوند . چرا که در احادیث به این امر سفارش شده ایم چنانکه؛

✅️ چنانکه در وسائل الشیعه و مسائل علی بن جعفر، از برادرش موسی بن جعفر امام کاظم ^{علیه السلام} روایت نموده که ؛ از ایشان سوال کردم درباره مردی که نماز نافله می‌خواند؛ آیا صحیح است که به صورت چهار رکعتی بخواند و بین آن‌ها سلام ندهد؟ حضرت فرمودند؛ نه، مگر اینکه بین هر دو رکعت سلام دهد.

مسائل علی بن جعفر ج 1 ص 249 ح 590 | وسائل الشیعه ج 4 ص 63 ح 4511 | قرب الاسناد ص 194 ح 736 | بحار الانوار ج 84 ص 37 ح 26

✅️ و ایضاً در وسائل الشیعه از محمد بن ادریس که در پایان کتاب السرائر به نقل از کتاب حریز بن عبدالله از ابوبصیر نقل می‌کند که گفت؛ امام باقر ^{علیه السلام} در حدیثی فرمودند؛ «افْصِلْ بَيْنَ كُلِّ رَكْعَتَيْنِ مِنْ نَوَافِلِكَ بِالتَّسْلِيم‏» بین هر دو رکعت از نمازهای نافله‌ات، با سلام فاصله بیانداز (سلام بده).

السرائر ج 3 ص 585 | وسائل الشیعه ج 4 ص 63 ح 4512 | بحار الانوار ج 84 ص 37 ح 24

✅️ و ایضاً در وسائل از فضل بن شاذان، از امام رضا ^{علیه السلام} روایت کرده که فرمود؛ «الصَّلَاةُ رَكْعَتَانِ رَكْعَتَانِ فَلِذَلِكَ جُعِلَ الْأَذَانُ مَثْنَى مَثْنَى‏» نماز دو رکعت دو رکعت است؛ به همین دلیل، اذان نیز دو بار دو بار (مثنی مثنی) قرار داده شده است.

من لا یحضره الفقیه ج 1 ص 299 ح 914 | وسائل الشیعه ج 4 ص 63 ح 4514 | بحار الانوار ج 81 ص 143 ح 39

💡پس اگر در بعضی احادیث مشاهده نمودید که مثلا فرموده اند چهار رکعت نماز حاجت بخوان یا مثلا هشت رکعت نماز نافله ظهر را بخوان ، بدان که باید در بین هر دو رکعت سلام داد.

💡 و مسئله مهمی که حائز اهمیت است، تأکید و سفارش فراوان اهل بیت ^{علیهم السلام} بر نماز نافله یومیه است. این نمازها که همراه با نمازهای واجب روزانه خوانده می‌شوند، از جایگاه ویژه‌ای در سیره و روایات ائمه اطهار ^{علیهم السلام} برخوردارند. اهل بیت ^{علیهم السلام} نه تنها خود به این نوافل مداومت داشتند، بلکه شیعیان و پیروانشان را نیز به خواندن آن‌ها در سفر و حضر سفارش فرمودند. این تأکید از آن جهت است که نوافل، علاوه بر اجر و قرب الهی، نقش مهمی در جبران کاستی‌ها و نقایص احتمالی نمازهای واجب دارند.

💡 و سایر ابواب مهم مربوطه که در ادامه مطالعه نمایید…

مؤلف عالم بزرگوار مرجع عالیقدر سید حسین بن نصرالله موسوی گلپایگانی معروف به عرب باغی ^{رضوان الله علیه} در باب احکام نماز نافله یومیه و نماز های مستحبی طبق آیات و احادیث صحیحه از کتب اربعه در کتاب قانون الاسلام جلد دوم این چنین قلم میزند که در ادامه با دقت مطالعه کنید …

ماده ی سی و هفتم در ذکر نمازهای مستحبه

✅️ قَالَ اللهُ ^{تَعَالَى}؛ « إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْکَرِ »

یعنی « به درستی که نمازگزاردن انسان را باز میدارد از معاصی رسوا کننده در میان مردمان و از منکرات در نزد خالق و مخلوق »

سوره عنکبوت آیه 45

✍ و در این آیه از خاصیت نماز خبر داده که نمازگزار از معصیت ها پرهیز میکند و از آثار نماز مقبول اجتناب کردن نمازگزارنده است از گناهان کبیره و این آثار اختصاص به نماز واجب ندارد و در مستحبات نیز جاری است .

✅️ و قَالَ الله ^{تَعَالَى}؛ «الَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ».

یعنی؛ « مؤمنین آن کسانند که بر نماز خودشان دوام و قیام دارند و از نمازگزاردن اعراض نمی کنند و بدون رغبت نمی شوند.»

سوره ی معارج آیه 23

✅️ و در «کافی» و «تهذیب» از فضیل روایت کرده اند که از حضرت باقر ^{علیه السلام} سؤال کردم ؛

از این آیه؛ « وَ الَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ یحَافِظُونَ»

حضرت فرمود؛ این آیه در نماز فریضه (واجب) است.

گفتم؛ « الَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلاتِهِمْ دَائِمُونَ »

حضرت فرمود؛ این آیه در نماز نافله است .

سوره مومن آیه 9 | سوره معارج آیه 23 | کافی ج 3 ص 269 ح 12 | تهذیب ج 2 ص 240 ح 951 | وسائل ج 4 ص 70 ح 4539

✍ و نمازهای نافله و مستحبه ی بسیار است و جمله ای از آن ها را در این ماده حقیر ذکر میکند .

در ذکر نماز نافله یومیه و نماز های مستحبی طبق آیات و احادیث

اول آنها نافله نمازهای یومیه است

✅️ چنانکه در «کافی» و «تهذیب» از فضیل روایت کرده اند که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

که نمازهای فریضه و نافله ی یومیه پنجاه و یک رکعت است و از جمله ی آن ها دو رکعت بعد از عشاء است در حال جلوس که به یک رکعت حساب می شود، و نماز فریضه از آن ها هفده رکعت است و نافله سی چهار رکعت است.

کافی ج 3 ص 443 ح 2 | تهذیب ج 2 ص 4 ح 2 | استبصار ج 1 ص 218 ح 772 | وسائل ج 4 ص 46 ح 4475

✅️ و در «کافی» و «تهذیب» از حارث روایت کرده اند که از حضرت صادق ^{علیه السلام} شنیدم می فرمود؛

که نماز نافله ی روز شانزده رکعت است، هشت رکعت قبل از نماز ظهر و هشت رکعت قبل از نماز عصر و چهار رکعت بعد از نماز مغرب ای حارث این چهار رکعت را در سفر و حضر ترک مکن و دو رکعت بعد از نماز عشاء و پدرم آن دو رکعت را نشسته به جای می آورد و حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} در شب سیزده رکعت نماز شب و نافله ی نماز صبح می گزارده.

کافی ج 3 ص 446 ح 15 | |تهذیب ج 2 ص 4 ح 5 | وسائل ج 4 ص 48 ح 4481

✍ و مثل این است احادیث بسیار در بیان نافله ی شب و روز و در ذکر فضیلت آنها احادیث زیادتر است.

و دویم از نماز های مستحبه نماز جعفر طیار است

✅️ چنانکه در کتب اربعه با سندهای معتبره و در «کافی» از ابوبصیر روایت کرده اند از حضرت صادق ^{علیه السلام} که حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله} به حضرت جعفر فرمود؛

که من تو را چیزی عطا میکنم اگر تو آن را در روز به جا آوری خوب تر است برای تو از دنیا و از آن چه در دنیا است و اگر در دو روز عمل کنی به آن ، خداوند در میان آن دو روز تو را می آمرزد و اگر در هر جمعه و یا در هر ماه و یا در هر سال آن را به جای آوری، خداوند تو را می آمرزد و آن عمل این است که ؛

چهار رکعت نماز بگذاری به دو سلام (یعنی دو نماز دو رکعتی) و بعد از حمد و سوره، پانزده مرتبه میگویی؛ « سُبْحَانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکبَرُ »

و در رکوع ده مرتبه و بعد از رکوع ده مرتبه و در سجده ی اول ده مرتبه و بعد از سجده ی اوّل نیز ده مرتبه و در سجده ی دوم ده مرتبه و بعد از آن(سجده ی دوم) ده مرتبه و این در رکعت اول است و همچنین است در رکعت دوم تا سلام نماز را بگویی، و دو رکعت دیگر نیز این طور است ، (یعنی) در هر رکعت هفتاد و پنج تسبیح میگویی که در چهار رکعت سیصد تسبیح می شود و اگر خواسته باشی این نماز را در روز و یا در شب به جای آورد.

کافی ج 3 ص 465 ح 1 | فقیه ج 1 ص 552 و 1533 | تهذیب ج 3 ص 186 ح 420

✍ از برای این نماز در احادیث فضایل بسیار ذکر شده.

و سوم نماز حضرت رسول الله ^{صلی الله علیه و آله}

✅️ چنانکه در «مصباح» روایت کرده؛

نماز آن حضرت دو رکعت است در هر رکعت «سوره ی حمد» یک مرتبه و « إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ » پانزده مرتبه بعد از حمد، و (همچنین سوره ی قدر) پانزده مرتبه در رکوع و پانزده مرتبه بعد از رکوع و پانزده مرتبه در سجده ی اول و پانزده مرتبه بعد از سجده ی اول و پانزده مرتبه در سجده ی دوم و پانزده مرتبه بعد از سجده ی دوم و همچنین است رکعت دوم ،و بعد از سلام دادن، خداوند ذنوب و گناهان صغیره ی تو را می آمرزد.

مصباح المتجهد ج 1 ص 290 | وسائل ج 8 ص 89 ح 10153

و چهارم نماز روز غدیر است

✅️ چنانکه در «تهذیب» از علی عبدی روایت کرده که حضرت صادق ^{علیه السلام} فرمود؛

هر که در آن روز دو رکعت نماز بگذارد و در هر رکعت «حمد» یک مرتبه و ده مرتبه «قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ» و ده مرتبه «آیة الکرسى» و ده مرتبه سوره ی «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ»، در نزد خداوند با حج برابر است و از خداوند هر حاجت از حاجات دنیا و آخرت بخواهد قضاء میشود.

تهذیب ج 3 ص 317 ح 1

و پنجم نماز حضرت امیرالمؤمنین ^{علیه السلام}

✅️ چنانکه در «مصباح» از حضرت صادق ^{علیه السلام} روایت کرده که فرمود؛

هر که چهار رکعت نماز حضرت امیرالمؤمنین ^{علیه السلام} را بگذارد خارج می شود از گناهان صغیره اش مثل آن روزی که از مادرش متولد شده و حاجات او بر آورده می شود و در هر رکعت سوره ی «حمد» یک مرتبه و «قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ» پنجاه مرتبه.

مصباح المتهجد ج 1 ص 292 | در وسائل ج 8 ص 116 ح 10207

✍ و مثل این است احادیث بسیار در کتب اربعه و این نماز را به حضرت فاطمه ^{سلام الله علیها} در حدیث هشام از حضرت صادق ^{علیه السلام} نیز نسبت داده و ممکن است که بر هر یکی از آن حضرات منسوب باشد.

کافی ج 3 ص 468 ح 2 | فقیه ج 1 ص 564 ح 1557 | تهذیب ج 3 ص 188 ح 427

و ششم نماز حضرت زهرا صدیقه ی طاهره ^{سلام الله علیها} است

✅️ چنانکه در «مصباح» روایت کرده؛

که آن دو رکعت است در رکعت اول یک مرتبه سوره «فاتحه» و صد مرتبه سوره ی « إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ » و در رکعت دوم یک مرتبه «حمد» و صد مرتبه «قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ».

مصباح ص ج 1 ص 301 | وسائل ج 8 ص 114 ح 10202